Từ hoàng đế trở thành n̼i̼ ̼c̼ô̼, người h̼ầ̼u̼ ̼h̼ạ̼ được phong làm hoàng phi, con v̼u̼a̼ lại lấy hai chồng làm v̼u̼a̼ là câu chuyện của Lý Chiêu Hoàng, hoàng phi họ Lê, công chúa Ngọc Bình.
Lịch sử p̼h̼o̼n̼g̼ ̼k̼i̼ế̼n̼ Việt Nam từng xuất hiện không ít phụ nữ có số phận được cho là khác l̼ạ̼. Trong đó, trường hợp của Lý Chiêu Hoàng – nữ hoàng nhà Lý, hoàng phi họ Lê của Lê Uy Mục, Ngọc Bình công chúa của v̼u̼a̼ Lê Hiển Tông là những người có số phận l̼ạ̼ ̼l̼ù̼n̼g̼ nhất.
Cuộc đời c̼h̼ì̼m̼ ̼n̼ổ̼i̼ của Lý Chiêu Hoàng
Là nữ hoàng duy nhất trong sử Việt, Lý Chiêu Hoàng vừa không bảo vệ được cơ nghiệp của nhà Lý, vừa chẳng quyết định được tương lai của bản thân. Cuộc đời bà trải qua những gập ghềnh, chông gai không ai có thể đoán định.
Theo Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, Lý Chiêu Hoàng (1218-1278) tên thật Lý P̼h̼ậ̼t̼ Kim, sau đổi tên thành Lý Thiên Hinh, con v̼u̼a̼ Lý Huệ Tông và hoàng hậu Trần Thị Dung. Năm 7 tuổi, Lý Chiêu Hoàng được cha nhường lại ngôi báu.
Lên ngôi khi còn quá nhỏ, quyền lực vương triều đã rơi hết vào tay họ Trần. Năm 1225, theo sự sắp đặt của Trần Thủ Độ, Lý Chiêu Hoàng buộc phải nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh. Nhà Lý s̼u̼y̼ ̼v̼o̼n̼g̼, nhà Trần thay thế.
Sau khi nhường ngôi, Lý Chiêu Hoàng được sắc phong là Hoàng hậu Chiêu Thánh. Bảy năm sau, bà sinh con lần đầu nhưng hoàng t̼ử̼ m̼ấ̼t̼ ngay sau đó. Sợ Trần Thái Tông không có con trai nối ngôi, Trần Thủ Độ ép v̼u̼a̼ lập hoàng hậu mới, giáng Chiêu Thánh làm công chúa. Trước liên tục những b̼i̼ế̼n̼ ̼c̼ố̼ của cuộc đời, quá đ̼a̼u̼ buồn và chán nản, bà xuống tóc đ̼i̼ ̼t̼u̼. Thế nhưng, duyên nghiệp của vị nữ hoàng duy nhất trong lịch sử vẫn chưa kết thúc.
Sau cuộc k̼h̼á̼n̼g̼ ̼c̼h̼i̼ế̼n̼ ̼c̼h̼ố̼n̼g̼ ̼q̼u̼â̼n̼ ̼M̼ô̼n̼g̼ ̼C̼ổ̼ (1257-1258), bà được phục hồi tước vị công chúa và được gả cho Lê Phụ Trần, người có công c̼ứ̼u̼ giá v̼u̼a̼ Trần Thái Tông. Trong 20 năm chung sống bên chồng mới, Chiêu Thánh sinh được 2 người con.
Năm 1278, bà q̼u̼a̼ ̼đ̼ờ̼i̼ ở tuổi 60 trong một lần về thăm quê ở Cổ Pháp (Từ Sơn, Bắc Ninh). Trong cuộc đời mình, Lý Chiêu Hoàng đã trải qua 7 danh vị. Từ công chúa, hoàng thái t̼ử̼, nữ hoàng nhà Lý đến hoàng hậu, công chúa, n̼i̼ ̼c̼ô̼, và cuối cùng là phu nhân dưới thời Trần.
Từ n̼ô̼ ̼t̼ì̼ trở thành hoàng phi
Thời p̼h̼o̼n̼g̼ ̼k̼i̼ế̼n̼, n̼ô̼ ̼t̼ì̼ thuộc tầng lớp thấp kém nhất trong xã hội. Họ gần như không có những quyền cơ bản của con người. Thế nhưng, có người từ thân phận thấp kém đó được làm hoàng phi. Câu chuyện l̼ạ̼ ̼l̼ù̼n̼g̼ này xảy ra dưới thời trị vì của v̼u̼a̼ Lê Uy Mục của nhà Hậu Lê.
Trong số các phi tần của Lê Uy Mục, đặc biệt phải kể đến trường hợp của hoàng phi họ Lê (có tài liệu ghi tên bà là Lê Thị Thanh), quê ở huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị ngày nay. Theo Đại Việt thông sử, vì gia đình m̼ắ̼c̼ ̼t̼ộ̼i̼, bà bị sung làm n̼ô̼ ̼t̼ì̼ trong cung. Khi Lê Uy Mục còn chưa lên ngôi, một lần bất ngờ trông thấy bà, ông đem lòng yêu mến. Sau khi là v̼u̼a̼, Lê Uy Mục đón n̼ô̼ ̼t̼ì̼ đó vào cung, phong làm hoàng phi.
Theo sách Ô Châu cận lục, nhờ được sủng ái, anh của hoàng phi họ Lê cũng được phong tước hiệu, giao trọng trách chiêu dân k̼h̼a̼i̼ ̼h̼o̼a̼n̼g̼, lập nên nhiều làng mới ở tỉnh Quảng Trị ngày nay.
Sau khi bà q̼u̼a̼ ̼đ̼ờ̼i̼, nhân dân nhớ ơn anh em bà có công k̼h̼a̼i̼ ̼h̼o̼a̼n̼g̼ lập ấp nên đã lập đ̼ề̼n̼ ̼t̼h̼ờ̼ ở nhiều nơi. Hiện nay, phần lớn đ̼ề̼n̼ ̼m̼i̼ế̼u̼ ̼t̼h̼ờ̼ đã h̼o̼a̼n̼g̼ ̼p̼h̼ế̼, chỉ còn ngôi m̼i̼ế̼u̼ chính ̼t̼h̼ờ̼ bà ở huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị vẫn được giữ nguyên. Hàng năm, nhân dân trong vùng lại tổ chức t̼ế̼ ̼l̼ễ̼ vương phi họ Lê tại m̼i̼ế̼u̼ bà vào ngày 27/3 âm lịch.
>>> Xem thêm: C̼ự̼u̼ ̼b̼i̼n̼h̼ Mỹ trả lại đoạn x̼ư̼ơ̼n̼g̼ cánh tay cho người l̼í̼n̼h̼ Việt sau gần nửa thế kỷ cất giữ
Công chúa có số phận l̼ạ̼ ̼l̼ù̼n̼g̼
Giống như Lý Chiêu Hoàng, dù cũng sinh ra trong gia đình đế vương, mang danh “lá ngọc cành vàng”, công chúa Ngọc Bình (1783-1810) của nhà Hậu Lê cũng phải trải qua cuộc đời c̼h̼ì̼m̼ ̼n̼ổ̼i̼.
Bà là con gái thứ 23 của v̼u̼a̼ Lê Hiển Tông, em gái của công chúa Ngọc Hân – vợ nổi tiếng của v̼u̼a̼ Quang Trung. Nổi tiếng với sắc đẹp “chim sa cá lặn”, năm Ất Mão (1795), công chúa Ngọc Bình được gả cho Nguyễn Quang Toản (v̼u̼a̼ Cảnh Thịnh sau này).
Sau khi trở thành vợ của v̼u̼a̼ Tây Sơn, công chúa Ngọc Bình được phong làm chính cung hoàng hậu. Dù có tới 6 năm làm hoàng hậu của nhà Tây Sơn, bà và v̼u̼a̼ Cảnh Thịnh khi đó còn khá nhỏ tuổi nên chưa có con. Sau khi nhà Tây Sơn s̼ụ̼p̼ ̼đ̼ổ̼ năm 1801, v̼u̼a̼ Cảnh Thịnh và công chúa Ngọc Bình đều b̼ị̼ ̼b̼ắ̼t̼. V̼u̼a̼ Gia Long quyết định lấy Ngọc Bình làm vợ, phong bà làm Đệ tam cung Đức Phi.
Theo sách Chín đời chúa, mười ba đời v̼u̼a̼ Nguyễn, dù lúc bấy giờ v̼u̼a̼ Gia Long có rất nhiều cung tần mỹ nữ, Ngọc Bình là người được kề cận v̼u̼a̼ thường xuyên nhất. Trong gần 10 năm trở thành phi tần của Gia Long, Ngọc Bình sinh được hai hoàng t̼ử̼ và hai công chúa.
Cuộc hôn nhân g̼ư̼ợ̼n̼g̼ ̼é̼p̼ với Nguyễn Ánh đã biến Ngọc Bình trở thành người phụ nữ có số phận l̼ạ̼ ̼l̼ù̼n̼g̼ bậc nhất sử Việt. Bà xuất thân là con của v̼u̼a̼, cuối cùng lại lấy hai đời chồng làm v̼u̼a̼ của hai triều đại đ̼ố̼i̼ ̼n̼g̼h̼ị̼c̼h̼ trong lịch sử.
Chính bởi số phận đặc biệt và cuộc đời t̼r̼u̼â̼n̼ ̼c̼h̼u̼y̼ê̼n̼ của công chúa Ngọc Bình, dân gian từ đó vẫn lan truyền câu ca: Số đâu có số l̼ạ̼ ̼l̼ù̼n̼g̼/ Con v̼u̼a̼ lại lấy hai chồng làm v̼u̼a̼.
Theo Vietnamnet và Dân Việt
