Mâm cơm thời bao cấp cũng có vị ngon riêng của một thời gian khó. Nếu được sống trong không gian tái hiện lại thời kì đó, mỗi món ăn được thưởng thức sẽ là một trải nghiệm thú vị, khó quên. Những món ăn như cơm độn, tóp mỡ hay đậu phụ chính là những kí ức khó quên trong một thời đói khổ.
Thời bao cấp đi qua đã khá lâu nhưng những hình ảnh về con người, những quyển sổ lương thực, tờ tem phiếu đến hình ảnh dòng người xếp hàng chờ mua thực phẩm đểu làm sống lại một thời không dễ quên. Đối với thế hệ sinh sau năm 1986, thật khó có thể hình dung một thời bao cấp mà cha anh đã trải qua. Những ấn tượng về cuộc sống ngày ấy khiến nhiều người vẫn ước gì có thể quay ngược thời gian để chứng kiến câu chuyện chỉ có ở một thời…
Đặc sản một thời bao cấp
Những năm tháng bao cấp thực phẩm được phân phối bằng tem phiếu. Tất nhiên cũng chia ra đẳng cấp hẳn hoi. Ô phiếu thịt nhân dân một tháng được 3 lạng. Cũng ô phiếu ấy thịt cán bộ sẽ là 5 lạng. Cao cấp hơn sẽ là 1kg và hơn thế nữa. Ô phiếu mua đậu phụ cũng được phân chia như thế. Tháng nào trong thực đơn của người Hà Nội cũng có dăm ba bữa đậu phụ. Nhà nghèo đem kho mặn với vài miếng thịt bạc nhạc. Khá giả hơn mới đem đậu rán bằng mỡ lợn. Vậy mới thấy chế biến đậu phụ không hề cầu kì, nấu món chay hay món mặn đều ngon.
Bìa đậu mậu dịch khác xa so với bìa đậu ngoài thị trường. Đều được sản xuất bằng đậu tương cả thôi nhưng bìa đậu Mơ mềm mượt, khi rán nở phồng rất ngon mắt và mùi thơm ngậy béo. Bìa đậu mậu dịch nặng trịch thái miếng ra thế nào rán vàng lên vẫn thế. Ăn vào bở bục và nhấm nhẳng vị chua. Ấy thế mà hồi đấy có món đậu phụ trong mâm cơm thì lũ trẻ con đều sung sướng lắm. Vì đậu phụ mềm, dễ ăn, khi được rán bằng mỡ lợn thì vị ngậy béo lại tăng thêm vài phần.
Lạ nhất là đậu mậu dịch dù sản xuất ở nhiều nơi nhưng cân nặng và hình ảnh trực quan đều giống nhau như hệt. Đậu phụ mậu dịch còn một thứ phẩm nữa là cháy đậu bán ra thị trường tự do. Món này từng là đặc sản những năm đói khổ. Tửu đồ Hà Nội truyền tai nhau chiều chiều đạp xe xuống Ngõ Quỳnh có bà cụ bán cháy đậu uống với rượu trắng nút lá chuối. Sang nhất là đến đầu phố Tô Hiến Thành có bà cụ bán đậu Mơ rán. Miếng đậu nở phồng vàng ươm thơm nức đặt lên đĩa cùng vài ngọn rau kinh giới đưa cay đến tận tối mịt. Gió heo may rắc lá vàng lướt thướt trên phố vắng cũng như một thứ gia vị không thể thiếu cho món ăn đơn sơ này.
>>> Xem thêm: Ký ức lạc rang thời bao cấp: Khi món bình dân được nâng tầm thành đặc sản
Món khoái khẩu của người dân Hà thành
Hiện nay, bìa đậu phụ mậu dịch đã tuyệt chủng từ lâu rồi. Người dân Hà Nội ăn đậu phụ được sản xuất ở vùng Kẻ Mơ, Thanh Trì và nhiều vùng ngoại thành khác. Chất lượng có khác nhau đôi chút nhưng tất cả đều mềm, mịn và nở phồng khi rán. Những xưởng đậu phụ lớn của Nhà nước đều đã ngừng sản xuất từ sau ngày mở cửa nền kinh tế thị trường. Xưởng đậu phụ lớn ở góc Đội Cấn – Giang Văn Minh đã bán đất cho dân phố xây nhà. Đơn giản vì nếu vẫn làm ra thứ đậu phụ như ngày xưa mậu dịch vẫn làm thì chắc chắn chẳng có ai mua.
Nhưng nổi tiếng nhất từ trước đến nay phải kể đến đậu phụ Mơ. Đậu phụ Mơ là một món ăn bình dân, rẻ mà ngon, mềm mại và thanh khiết, thường dùng để ăn chay. Nó cũng là món ăn thường trực trong bữa cơm của nhiều gia đình. Đặc biệt, món bún đậu mắm tôm với rau kinh giới là món ăn khoái khẩu của nhiều người Hà Nội.
Đậu phụ xứ Kinh Kỳ chế biến công phu là vậy mà xưa nay lại vốn chỉ là món ăn bình dị nhất nhưng không vì thế mà có ít món ngon chốn Hà Thành được làm từ đậu. Chẳng cần cầu kỳ chế biến, đậu phụ Mơ ngay khi còn nóng cũng đã có thể ăn luôn, chấm với chút mắm tôm, mắm tép hoặc nước mắm tỏi, rồi ăn kèm chút rau tía tô, kinh giới xanh mà thấy tuyệt. Hay món đậu rán giòn với lớp vỏ vàng ngậy vẫn được các gia đình dùng trong những bữa cơm hàng ngày mà ăn hoài không chán.
Tổng hợp
