Bạn có biết khách sạn đầu tiên ở Hà Nội r̼a̼ ̼đ̼ờ̼i̼ như thế nào? Từ thời xưa, k̼i̼n̼h̼ ̼t̼h̼à̼n̼h̼ ̼T̼h̼ă̼n̼g̼ ̼L̼o̼n̼g̼ đã xuất hiện các nhà trọ bình dân để dân vùng khác đến nghỉ chân. Nhưng để nói về khách sạn, thì phải cuối thế kỷ 19 mới bắt đầu xuất hiện dưới sự t̼á̼c̼ ̼đ̼ộ̼n̼g̼ của Pháp.
Khách sạn v̼á̼c̼h̼ ̼đ̼ấ̼t̼ ̼l̼ợ̼p̼ ̼l̼á̼
Năm 1802, Nguyễn Ánh l̼ê̼n̼ ̼n̼g̼ô̼i̼ và chuyển k̼i̼n̼h̼ ̼đ̼ô̼ vào Huế, Hà Nội bị h̼ạ̼ ̼c̼ấ̼p̼ xuống Bắc thành, rồi tỉnh. Dù vẫn là trung tâm s̼ả̼n̼ ̼x̼u̼ấ̼t̼,̼ ̼t̼h̼ư̼ơ̼n̼g̼ ̼m̼ạ̼i̼ lớn nhất ở Đ̼à̼n̼g̼ ̼n̼g̼o̼à̼i̼, nhưng b̼u̼ô̼n̼ ̼b̼á̼n̼ ở Hà Nội không sầm uất như trước, g̼i̼a̼o̼ ̼t̼h̼ư̼ơ̼n̼g̼ với nước ngoài tập trung ở Đ̼à̼n̼g̼ ̼t̼r̼o̼n̼g̼.
Hà Nội không được p̼h̼é̼p̼ mở mang xây dựng nhà cao cửa rộng bởi các q̼u̼y̼ ̼đ̼ị̼n̼h̼ ̼k̼h̼ắ̼t̼ ̼k̼h̼e̼ trong Điều 150 của Hoàng Việt l̼u̼ậ̼t̼ ̼l̼ệ̼ (còn gọi là L̼u̼ậ̼t̼ ̼G̼i̼a̼ ̼L̼o̼n̼g̼) ban hành năm 1815. Các nhà trọ chỉ được p̼h̼é̼p̼ làm bằng tre hay gỗ và không rộng quá 3 gian.
Khi t̼h̼ự̼c̼ ̼d̼â̼n̼ ̼P̼h̼á̼p̼ ra Hà Nội đều phải ở nhà trọ lợp lá xung quanh khu vực hồ Gươm. Để đáp ứng nhu cầu cho giới báo chí và q̼u̼a̼n̼ ̼c̼h̼ứ̼c̼ ̼P̼h̼á̼p̼ sang Hà Nội có chỗ trú ngụ, một khách sạn đã mọc lên ở phía bắc hồ Gươm, tuy nhiên không rõ ai là người đã xây dựng khách sạn này.
Trong cuốn “De Paris au Tonkin” (Từ Paris đến B̼ắ̼c̼ ̼K̼ỳ̼, xuất bản năm 1885), tác giả P.Bonnetain – một q̼u̼a̼n̼ ̼c̼h̼ứ̼c̼ ̼P̼h̼á̼p̼ đã mô tả khách sạn đất này như sau: “Những ngôi nhà bằng đất vây quanh một chiếc sân trông ra hồ. Tường trát t̼o̼o̼c̼x̼i̼ (vôi trộn với rơm) qua loa, mái lợp rạ. Trên tường vách có cửa sổ để thông gió, nhưng du khách tới Hà Nội vào tháng 2 khi nhiệt độ ban đêm chỉ còn 8 độ thấy ngay rằng, người ta nghĩ ngay đến mùa hè quá sớm. Cửa ghép không khít, nếu muốn ấm áp thì phải đóng lại, còn muốn có ánh sáng lại phải mở ra, thành thử không thể đồng thời làm cho căn phòng vừa sang, vừa ấm được”.
Năm 1883, c̼h̼í̼n̼h̼ ̼q̼u̼y̼ề̼n̼ thành phố bắt đầu q̼u̼y̼ ̼h̼o̼ạ̼c̼h̼ khu vực hồ Gươm, làm đường xung quanh hồ, ra l̼ệ̼n̼h̼ ̼x̼ó̼a̼ ̼b̼ỏ̼ nhà lá, đồng thời cho xây một số nhà công vụ ở phía đông hồ Gươm. Các nhà t̼h̼ầ̼u̼ từ Pháp đến Hà Nội để tìm kiếm c̼ơ̼ ̼h̼ộ̼i̼ ̼k̼i̼n̼h̼ ̼d̼o̼a̼n̼h̼ ngày càng nhiều nên cần phải có chỗ ở cho họ và một ông chủ t̼ư̼ ̼b̼ả̼n̼ Pháp đã xây Grand Hotel (Đại khách sạn, nay là Công ty Intimex ở 26-32 Lê Thái Tổ, Hoàn Kiếm).
Khách sạn được xây dựng bằng gạch theo kiểu châu Âu, khai trương vào tháng 11-1885. Grand Hotel có phòng ăn 50 chỗ, bàn b̼i̼d̼a̼ lần đầu tiên nhập vào Hà Nội. Cửa sổ ở tất cả các phòng được lắp kính và ban đêm sáng choang bởi ánh đèn m̼ă̼n̼g̼ ̼x̼ô̼n̼g̼. Cho dù q̼u̼y̼ ̼h̼o̼ạ̼c̼h̼ quanh hồ Gươm đang được tiến hành, nhưng Grand Hotel xin phép làm một cái chòi lợp lá trước cửa cho khách ngắm hồ Gươm và trên hồ có 2 chiếc thuyền dành cho khách đi vãn cảnh, luyện tập thể thao. Đây là khách sạn đầu tiên ở Hà Nội theo kiểu châu Âu.
Năm 1888, các l̼u̼ậ̼t̼ ̼l̼ệ̼ ̼c̼h̼í̼n̼h̼ ̼q̼u̼ố̼c̼ chi phối mọi hoạt động của thành phố. Con đường chính từ khu vực Đồn Thủy (phố Phạm Ngũ Lão, Đinh Công Tráng hiện nay) đi qua hồ Gươm mang tên v̼i̼ê̼n̼ ̼T̼h̼ố̼n̼g̼ ̼s̼ứ̼ Paul Berst (sau này là phố Tràng Tiền) là tuyến đường chính quan trọng.
Vì thế 2 bên đã xuất hiện nhà cửa, các cửa hiệu trong đó có khách sạn. Các khách sạn không chỉ là nơi ở của q̼u̼a̼n̼ ̼c̼h̼ứ̼c̼,̼ ̼t̼h̼ư̼ơ̼n̼g̼ ̼g̼i̼a̼ từ Pháp qua mà còn là nơi t̼r̼ú̼ ̼n̼g̼ụ̼ của hàng ngũ s̼ỹ̼ ̼q̼u̼a̼n̼ ̼c̼a̼o̼ ̼c̼ấ̼p̼ ̼c̼ủ̼a̼ ̼q̼u̼â̼n̼ ̼đ̼ộ̼i̼ ̼P̼h̼á̼p̼ ở Việt Nam.
>>> Xem thêm: Chuyện thi toán thời “các cụ anh”: K̼h̼ó̼ đến thế nào mà 30.000 người thi chỉ 1000 người trúng tuyển
Phim, k̼h̼i̼ê̼u̼ ̼v̼ũ̼, kem… bắt đầu từ khách sạn
Chuẩn bị cho sự kiện Hà Nội trở thành Thủ đô của Liên bang Đông Dương và Triển lãm đ̼ấ̼u̼ ̼x̼ả̼o̼ ̼t̼h̼u̼ộ̼c̼ ̼đ̼ị̼a̼ đầu tiên tổ chức tại Hà Nội năm 1902, rất nhiều khách sạn mọc lên. Bề thế và lớn nhất chính là khách sạn Métropole (sau năm 1954 đổi thành khách sạn Thống Nhất) nằm trên phố Ngô Quyền.
Được xây dựng năm 1901 bởi 2 nhà đầu tư người Pháp, Métropole thể hiện nét kiến trúc cổ điển qua lớp sơn tường trắng, những khung cửa xanh, các họa tiết tinh xảo trên sắt, ván tường bằng gỗ và một sân cỏ xanh tươi. Vào mùa đông, khách sạn này có hệ thống sưởi ấm bằng hơi nước nóng.
Trong nửa đầu thế kỷ 20, hàng loạt khách sạn sang trọng ra đời ở Hà Nội. Trong đó phải kể đến khách sạn Gà trống vàng (Coq d’Or, ở ngã ba phố Ngô Quyền – Đinh Lễ), trên tầng 3 có gắn biểu tượng con gà trống. Tiếp đó là khách sạn Hà Nội (Hotel HaNoi, sau 1954 đổi thành khách sạn D̼â̼n̼ ̼c̼h̼ủ̼ và hiện nay mang tên De L’opera) ở 29 phố Tràng Tiền và rất nhiều khách sạn khác. Các khách sạn này không chỉ là nơi tổ chức các sự kiện lớn mà còn là nơi đầu tiên diễn ra các hoạt động văn hóa nghệ thuật và ẩm thực.
Ai cũng nghĩ phim phải bắt đầu từ rạp c̼h̼i̼ế̼u̼ ̼b̼ó̼n̼g̼, nhưng không phải vậy, nó bắt đầu ở khách sạn Métropole. Tại quầy dành cho khách uống cà phê (Grand café), viên quản lý khách sạn đã cho chiếu bộ phim đầu tiên mở màn cho việc đưa điện ảnh vào Hà Nội. Và cũng tại đây, Công ty Điện ảnh mới (Nouvelle Entreprise Cinematographique) đã tổ chức liên hoan phim.
Hà Nội còn có một khách sạn khá nổi tiếng nhưng nay không còn, đó là khách sạn P̼h̼á̼p̼ ̼q̼u̼ố̼c̼ (Hôtel de France) mở từ năm 1920, chủ là ông M.de Boujon. Trước khi trở thành khách sạn, dãy nhà này là khu nội trú của sinh viên Trường Cao đẳng Thương mại (góc phố Hàng Bài – Hai Bà Trưng hiện nay). Tại khách sạn P̼h̼á̼p̼ ̼q̼u̼ố̼c̼ từng có một sự kiện khá đặc biệt, đây là nơi tổ chức đám cưới con trai nhà t̼ư̼ ̼s̼ả̼n̼ Bạch Thái Bưởi với 250 mâm cỗ. Đám cưới bắt đầu cho xu hướng không tổ chức cỗ bàn tại nhà mà làm ở khách sạn của người Hà Nội.
Khi đáp ứng nhu cầu g̼i̼ả̼i̼ ̼t̼r̼í̼ cho khách, vô hình chung một số khách sạn trở thành nơi mở đầu của các hoạt động văn hóa tập thể. Khi khách sạn Coq d’Or mọc lên ở phố Tràng Tiền, mỗi cuối tuần, ông chủ khách sạn này đã mở tiệc k̼h̼i̼ê̼u̼ ̼v̼ũ̼ để giải khuây cho khách lưu trú và những người Pháp đang sống ở Hà Nội. Các ban nhạc chơi tại khách sạn chủ yếu là nghệ sỹ người Philippine, sau này có thêm các ban nhạc Nga.
Từ những năm 1930 cho đến năm 1954, các nhạc sỹ, nhạc công người Việt Nam được mời đánh đàn ở các khách sạn ngày càng nhiều, trong đó phải kể đến nhạc sỹ Nguyễn Xuân Khoát, Nguyễn Hữu Hiếu, Nguyễn Văn Diệp… ban nhạc Lúa Vàng của Hoàng Trọng. Còn ở Hotel HaNoi ở phố Tràng Tiền là nơi đầu tiên b̼á̼n̼ kem cốc cho dân chúng. Nhiều người đến đây m̼u̼a̼ ̼b̼u̼ô̼n̼ mang về b̼á̼n̼ ̼l̼ẻ̼ đã sinh ra các quầy b̼á̼n̼ kem cốc phía tây hồ Gươm.
Trong thế kỷ XX, rất nhiều những nhân vật nổi thế giới đã ở đây như sau vua hề Charlie Chaplin. Sau khi cưới vợ tại Thượng Hải năm 1936, ông đã cùng vợ hưởng t̼u̼ầ̼n̼ ̼t̼r̼ă̼n̼g̼ ̼m̼ậ̼t̼ tại chính Métropole và họ đã dạo chơi trên đại lộ Henri Rivière (nay là phố Ngô Quyền). Graham Greene, tác giả cuốn tiểu thuyết n̼ổ̼i̼ ̼t̼i̼ế̼n̼g̼ “N̼g̼ư̼ờ̼i̼ ̼M̼ỹ̼ ̼t̼r̼ầ̼m̼ ̼l̼ặ̼n̼g̼” cũng từng có thời gian nghỉ tại đây và nhiều c̼h̼í̼n̼h̼ ̼k̼h̼á̼c̼h̼ của nhiều quốc gia. Nửa cuối của thế kỷ 20 và cho đến hôm nay, khách sạn Métropole vẫn là nơi lưu trú của nhiều n̼g̼u̼y̼ê̼n̼ ̼t̼h̼ủ̼ ̼q̼u̼ố̼c̼ ̼g̼i̼a̼ khi đến thăm Việt Nam.
Theo An ninh Thủ đô
