Làng Hoàng Xá (huyện Ứng Hòa, TP Hà Nội), khi xưa gọi là làng Hoa Đình, bao nhiêu năm nay vẫn truyền tai nhau câu nói “không nên lấy vợ làng Hoa Đình”, khiến nhiều người không khỏi thắc mắc vì sao phụ nữ nơi đây nổi tiếng tài giỏi, xinh đẹp nhưng lại bị người đời nói như vậy?
Nơi hàng chục năm mới có đám cưới giữa gái làng với trai thiên hạ
Ngược ra ngoại thành Hà Nội gần 40km, làng Hoàng Xá bao nhiêu năm nay vẫn giữ được những nét cổ kính, truyền thống bao đời. Trong đó có ngôi đình làng hàng trăm năm tuổi, chứng kiến biết bao nhiêu câu chuyện. Trong số đó có cả câu chuyện về những người con gái xinh đẹp, nhưng khó lấy chồng.
Đến tìm hiểu về câu chuyện trên, chúng tôi được người dân giới thiệu tới nhà thầy giáo Đặng Thiêm. Với ánh mắt hiền hậu, sau khi nhận lời trò chuyện ông khiêm tốn nói rằng: “Tôi không phải người chép sử, mà chỉ là người thích tìm hiểu lịch sử của làng”.
Đã 85 tuổi nhưng khi được hỏi về câu chuyện các cô gái làng này khó lấy chồng ông lại rất hứng thú, chia sẻ những tư liệu, câu chuyện mà chính ông tiếp nhận, ghi chép lại được từ những người “trong cuộc”.
Qua lời chia sẻ của ông, câu chuyện về những người con gái xinh đẹp, đảm đang nhưng lại khó lấy chồng dần được “vén màn”. Lệ làng Hoàng Xá thời kỳ p̼h̼o̼n̼g̼ ̼k̼i̼ế̼n̼ quy định rằng, con trai ở ngoài làng muốn lấy được con gái của làng này phải là gia đình giàu có, cha mẹ hết sức hào phóng. Bởi tục c̼h̼e̼o̼ ̼c̼ư̼ớ̼i̼ ̼rất nặng nề với những người con gái đi lấy chồng thiên hạ
Trước khi bước vào những câu chuyện thú vị về tục lệ đ̼ộ̼c̼ ̼n̼h̼ấ̼t̼ vô nhị đất Bắc này, ông Thiêm kể về những biệt tài mà con gái nơi đây không ai là không được rèn luyện. “Là một ngôi làng có nhiều nhà Nho, lễ giáo p̼h̼o̼n̼g̼ ̼k̼i̼ế̼n̼ thời đó đã được người trong làng hết sức coi trọng. Từ khi còn rất nhỏ, những cô gái đã được rèn về lời ăn, tiếng nói. Chỉ độ 9 tuổi đã phải theo mẹ đ̼i̼ ̼b̼u̼ô̼n̼, ban đầu đ̼i̼ ̼b̼u̼ô̼n̼ từng c̼â̼y̼ ̼k̼i̼m̼, sợi chỉ, rồi dần đến b̼u̼ô̼n̼ ̼h̼à̼n̼g̼ ̼x̼é̼n̼ ̼trên chợ huyện. Đến tuổi lấy chồng, cô gái nào cũng đều trưởng thành, tháo vát việc nhà và biết làm ăn lo cho gia đình”.
Người con gái của làng Hoàng Xá chính vì thế được người đời luôn khen không tiếc lời bởi, “họ chỉ có một chiếc đ̼ò̼n̼ ̼g̼á̼n̼h̼ trên vai thôi, nhưng g̼á̼n̼h̼ ̼v̼á̼c̼ ̼giang sơn nhà chồng, g̼á̼n̼h̼ ̼v̼á̼c̼ ̼việc gia đình cứ nhẹ tênh, họ làm gì cũng nhanh thoăn thoắt”.
Nói về tục lệ của làng Hoàng Xá, ông Thiêm kể: “Chẳng phải là “Quan tám t̼i̼ề̼n̼ ̼c̼h̼e̼o̼, quan năm t̼i̼ề̼n̼ ̼c̼ư̼ớ̼i̼” đâu, mà người làng đặt ra quy định rất khác biệt. Khi muốn xin dâu, làng sẽ v̼ắ̼t̼ ̼m̼ộ̼t̼ ̼s̼ợ̼i̼ ̼d̼â̼y̼ qua mái đình, bên kia t̼r̼e̼o̼ ̼1 cối đá, bên còn lại t̼r̼e̼o̼ một chiếc giỏ. Nhà trai phải m̼a̼n̼g̼ ̼t̼i̼ề̼n̼ đồng cho vào cái giỏ đó, sao cho nâng được chiếc cối đá lên thì đủ lệ cho làng”.
Tuy vậy, đối với nhà gái họ còn t̼h̼á̼c̼h̼ ̼c̼ư̼ớ̼i̼ rất lớn, những cô gái giỏi, có tài và xinh đẹp thì t̼h̼á̼c̼h̼ ̼c̼ư̼ớ̼i̼ càng to, ngày cưới phải vượt qua cả tục c̼h̼ă̼n̼g̼ ̼d̼â̼y̼ ̼v̼ò̼i̼ ̼t̼i̼ề̼n̼ ̼m̼ã̼i̼ ̼l̼ộ̼ ̼của đám trai làng.
Nói về những quy định trong tục cưới xin khi xưa của làng, ông Thiêm phân tích cũng có nhiều những điều hay và rất nhân văn. Đầu tiên là việc m̼ẹ̼ ̼đ̼ẻ̼ đi hỏi, đi dạm ngõ, đi xin cưới cho con trai, đặc biệt trong đêm tân hôn, con dâu phải ngủ với mẹ chồng.
Ông Thiêm giải thích: “Trước hết, mẹ chồng tự tay đi chuẩn bị rất nhiều việc để đón con dâu về, điều đó thể hiện trách nhiệm của người mẹ đối với con dâu. Đêm đầu tiên nằm với con dâu, người mẹ chồng sẽ truyền dạy những ý ăn, ý ở, nếp sống của nhà chồng… Chính vì thế trong nhiều những đám cưới của làng Hoàng Xá ít những câu chuyện m̼â̼u̼ ̼t̼h̼u̼ẫ̼n̼ giữa mẹ chồng, nàng dâu, gia đình hòa thuận”.
Đám cưới của “hoa khôi” làng Hoàng Xá với đại gia phố Bạch Mai
Theo tư liệu từ ông Thiêm chia sẻ, đám cưới diễn ra vào năm 1937 giữa đại gia Trương Đăng Cát, gia đình ông sở hữu nhiều đất đai trên phố Bạch Mai với bà Trần Thị Tuyến con gái của một đại gia vận tải trong làng. Đám cưới được xem là to nhất và cũng là cuối cùng của h̼ủ̼ ̼t̼ụ̼c̼ ̼thời p̼h̼o̼n̼g̼ ̼k̼i̼ế̼n̼ này.
Bà Tuyến là con thứ 5 trong một gia đình giàu có, sở hữu 300 mẫu ruộng ở làng. “Bà rất đẹp, có thể nói là đẹp nhất làng. Đám trai làng, ai ai cũng say đắm nhưng lại không dám ngỏ lời. Thế rồi, một thầy giáo về dạy học ở làng nhìn thấy bà Tuyến, lại biết về gia cảnh của bà nên đã giới thiệu cho em trai mình”, ông Thiêm nhớ lại.
Cách đây hơn 80 năm ngoài số t̼i̼ề̼n̼ ̼c̼h̼e̼o̼ ̼cho làng, nhà gái đã t̼h̼á̼c̼h̼ ̼c̼ư̼ớ̼i̼ ̼nhưng món lễ vật mà nhiều gia đình thời nay cũng khó đáp ứng.
Để muốn lấy được người con gái làng Hoàng Xá, gia đình đại gia phố Bạch Mai phải chuẩn bị tới 10 lạng vàng, hai hòm quần áo cho cô dâu, một hòm quần áo cho em cô dâu để đi đưa dâu. Khi đi đón dâu b̼u̼ộ̼c̼ ̼n̼h̼à̼ ̼t̼r̼a̼i̼ phải có đủ 12 chiếc xe con.
Câu chuyện lệ làng chẳng giống nơi nào khác khiến cho những đám cưới thực hiện theo h̼ủ̼ ̼t̼ụ̼c̼ thời đó trở thành c̼ủ̼a̼ ̼h̼i̼ế̼m̼, thậm chí hàng chục năm mới có, mỗi lần được thực hiện chẳng khác gì một ngày hội trong làng.
Những cô gái xinh đẹp bị k̼ì̼m̼ ̼k̼ẹ̼p̼ trong t̼ụ̼c̼ ̼l̼ệ̼ ̼q̼u̼á̼ ̼h̼à̼ ̼k̼h̼ắ̼c̼ của làng, khiến cho các cô gái không thể đi lấy người ngoài làng được. Có những trường hợp vì yêu chàng trai nơi khác, người phụ nữ phải t̼r̼ố̼n̼ ̼k̼h̼ỏ̼i̼ ̼l̼à̼n̼g̼.
Tuy nhiên, bố mẹ ở lại b̼ị̼ ̼p̼h̼ạ̼t̼ ̼v̼ạ̼ ̼một cách rất g̼h̼ê̼ ̼g̼ớ̼m̼, nặng nề nhất là b̼ị̼ ̼t̼ư̼ớ̼c̼ ̼những danh hiệu trong làng, trong dòng họ, m̼ổ̼ ̼l̼ợ̼n̼ mời cả làng ăn uống. Tuy nhiên những t̼a̼i̼ ̼t̼i̼ế̼n̼g̼ thì mãi lưu truyền qua rất nhiều năm tháng.
Cho đến ngày nay lệ t̼h̼á̼c̼h̼ ̼c̼ư̼ớ̼i̼,̼ ̼n̼ộ̼p̼ ̼c̼h̼e̼o̼ ̼hay t̼ụ̼c̼ ̼c̼h̼ă̼n̼g̼ ̼d̼â̼y̼ đều đã bị x̼ó̼a̼ ̼b̼ỏ̼. Các đám cưới ở Hoàng Xá ngày nay được tổ chức rất đơn giản và nhanh chóng. Những tập tục xưa được những người lớn tuổi trong làng viết lại, để những thế hệ sau này biết đến.
Theo Tổ quốc
