Kỳ lạ ngôi làng may áo dài ở Ứng Hòa: Hơn 1000 năm qua chỉ truyền lại cho đàn ông để “giữ nghề”

Kỳ lạ ngôi làng may áo dài ở Ứng Hòa

Gắn bó hơn 1000 năm qua, ngôi làng Trạch Xá (Ứng Hoà, Hà Nội) nổi tiếng với nghề may áo dài truyền thống. Đặc biệt, ngôi làng này chỉ truyền nghề lại cho đàn ông để “giữ nghề”.

Ngôi làng “cầm kim tay dọc” may áo dài

Ngôi làng Trạch Xá (Ứng Hoà, Hà Nội) nằm cách trung tâm khoảng 60km, nổi tiếng với nghề may áo dài truyền thống. Phần đa các hiệu may đều có nguồn gốc từ nghề may làng Trạch Xá, Ứng Hòa, Hà Nội. Người dân Trạch Xá kể lại rằng bà Tổ nghề may của làng là bà Nguyễn Thị Sen. Gia đình bà có nghề tầm tang canh cửi.

Năm 968, Đinh Bộ Lĩnh dẹp tan 12 sứ quân là lên làm vua, lấy hiệu là Đinh Tiên Hoàng, mở ra triều Đinh trong lịch sử đất nước. Vùng đất Sơn Nam nổi tiếng có nhiều người giỏi, Đinh Tiên Hoàng đã đến đây chiêu mộ hào kiệt và bà Nguyễn Thị Sen đã trở thành thứ phi của vua Đinh Tiên Hoàng. Trở về kinh đô Hoa Lư, bà được vua phong là Tứ Phi (năm 969).

làng Trạch Xá, huyện Ứng Hòa (Hà Nội) nổi tiếng với nghề may áo dài truyền thống.
Làng Trạch Xá, huyện Ứng Hòa (Hà Nội) nổi tiếng với nghề may áo dài truyền thống.

Bà nổi tiếng khéo léo và thông minh nên đã phát triển nghề may trong cung vua mà trước đó chưa từng có. Bà dạy các cung nữ từng đường kim, mũi chỉ phát triển nghề may trong cung. Năm 979, sau biến cố nhà Đinh, bà Nguyễn Thị Sen đã đưa các con từ kinh đô Hoa Lư trở về làng Trạch Xá. Bà đã truyền dạy nghề may cho nhân dân trong làng.

Trước năm 1980 nghề may áo dài truyền thống ở Trạch Xá phát triển mạnh mẽ. Chiếc áo dài truyền thống của người Trạch Xá bao giờ cũng mềm mại hơn, tha thướt và thực sự quyến rũ, được khách hàng trong và ngoài nước ưa chuộng.

Những chiếc áo dài được đặt tại đây sẽ có giá từ 700.000 đồng tùy theo chất liệu với các chi tiết thêu và đường may tỉ mỉ.
Những chiếc áo dài được đặt tại đây sẽ có giá từ 700.000 đồng tùy theo chất liệu với các chi tiết thêu và đường may tỉ mỉ.

Kỹ thuật may áo thuộc dạng cao thủ. Ai cũng thuộc nằm lòng kĩ thuật “Trong dán hồ, ngoài phô trứng nhện” nghĩa là phải khâu đường tà sao cho mũi kim chỉ tròn nhỏ xíu như trứng con nhện, thậm chí dùng mũi chỉ trắng khâu đường tà cho áo màu đen cũng không được nhìn thấy. Các chất liệu vải may áo dài ở Trạch Xá chủ yếu dùng là lụa Hà Đông, gấm…

Xem thêm: Chuyện “xưa nay hiếm” ở Hà Tĩnh: 5 chị em ruột đều thọ gần 100 tuổi, vẫn luồn kim thoăn thoắt

Chỉ truyền nghề cho đàn ông

Điểm độc đáo của làng nghề Trạch Xá nằm ở việc truyền nghề. Đa số đàn ông theo nghề may nhiều hơn phụ nữ do truyền thống từ xa xưa người phụ nữ chỉ được phụ việc cho nam giới.

Cụ Nhiên là một trong những nghệ nhân may áo dài nhiều tuổi nhất
Cụ Nhiên là một trong những nghệ nhân may áo dài nhiều tuổi nhất ở làng.

Theo cụ Nguyễn Văn Nhiên (gần 100 tuổi), là một trong số những nghệ nhân may áo dài nhiều tuổi tại làng nghề Trạch Xá, do tuổi già, sức khỏe không cho phép, cụ Nhiên không còn may áo dài nữa mà truyền nghề lại cho con cháu. Cụ Nhiên chia sẻ: “Đàn ông ngày xưa phù hợp mang nghề đi hành hương kiếm sống, còn phụ nữ ở nhà lo chăm sóc con cái, lo việc đồng áng. Về sau, làng cũng bắt đầu truyền dạy nghề cho phụ nữ.”

Hầu hết đàn ông trong làng đều duy trì nghề theo hình thức "cha truyền con nối” nghề may.
Hầu hết đàn ông trong làng đều duy trì nghề theo hình thức “cha truyền con nối” nghề may.

Ngày nay, những giải thoại về làng Trạch Xá vẫn được truyền tụng khắp nơi. Có người đã vinh dự được may áo dài cho vua quan trong triều định nhà Nguyễn, hay ông Tạ Văn Khuất mới 30 tuổi đã may được áo cho vua Bảo Đại và Nam Phương Hoàng Hậu cho dù chỉ được đứng từ xa để ước lượng.

Trải hàng trăm năm, nghề may đã gắn bó với nhân dân làng Trạch Xá. Nhiều thế hệ người thợ của Trạch Xá tay nghề cao đã vượt ra khỏi lũy tre làng đi mở cửa hàng, cửa hiệu khắp trong Nam ngoài Bắc và đặc biệt là có mặt ở khắp nơi ở Hà Nội.

May áo dài sẽ được thực hiện qua các bước: chọn vải, lấy số đo, cắt, máy, khâu...
May áo dài sẽ được thực hiện qua các bước: chọn vải, lấy số đo, cắt, máy, khâu…

Các hiệu may trong làng để nhớ về nguồn gốc đã lấy tên cửa hiệu như Mỹ Trạch, Vạn Trạch, Phương Trạch, Đức Trạch, An Trạch… làm nên thương hiệu của phố nghề, tiêu biểu như Con phố dài 300m mang tên nhà nho yêu nước Lương Văn Can (quê xã Nhị Khê, huyện Thường Tín) – người sáng lập ra trường Đông Kinh Nghĩa Thục thuộc phường Hàng Đào, quận Hoàn Kiếm ngày nay san sát những cửa hàng may áo dài.

Bí quyết may áo dài độc đáo

Theo ông Đỗ Minh Tám (53 tuổi), người có 40 năm kinh nghiệm gắn bó với nghề may áo dài, trẻ con làng Trạch Xá, 8, 9 tuổi đã học cách làm quen với cây kim, sợi chỉ. Đến 15, 16 tuổi đã có thể tự may đã thành thạo các kỹ thuật may của làng và có thể tự may được một chiếc áo dài truyền thống.

Trẻ con làng Trạch Xá, 8, 9 tuổi đã học cách làm quen với cây kim, sợi chỉ.
Trẻ con làng Trạch Xá, 8, 9 tuổi đã học cách làm quen với cây kim, sợi chỉ.

Ông Tám chia sẻ: “Người Trạch Xá cầm kim mà như không cầm. Lúc khâu, ngón trỏ bàn tay phải người thợ có nhiệm vụ giữ chắc mũi kim, đồng thời dùng lực ngón giữa của tay phải đẩy cây kim còn các các ngón tay trái sẽ làm nhiệm vụ điều chỉnh vải và điều hướng cho mũi kim bằng cách chuyển động mặt vải lên xuống nhịp nhàng.”

Ngoài kỹ thuật cầm kim tay dọc, áo dài Trạch Xá còn độc đáo khi dùng chỉ may được lấy ra từ chính mảnh vải dùng may áo. Trước đây đa số áo dài đều được làm thủ công. Thợ may của làng ngày xưa chỉ cần mang theo những dụng cụ cơ bản như kim, kéo, thước, vạch… là đã có thể hành nghề.

Các họa tiết hoa sẽ được phác trước khi thêu. Công đoạn thêu đòi hỏi sự khéo léo và kiên nhẫn.
Các họa tiết hoa sẽ được phác trước khi thêu. Công đoạn thêu đòi hỏi sự khéo léo và kiên nhẫn.

Ngày nay, có sự hỗ trợ của máy may công nghiệp nhưng phần hỗ trợ của máy chỉ chiếm một tỷ lệ rất nhỏ. Do phần lớn các thao tác được làm thủ công nên để hoàn thiện một sản phẩm tùy thiết kế, mất từ một vài ngày đến chục ngày, thậm chí hơn.

Tà áo dài thướt tha, duyên dáng đã trở thành nét đẹp mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam. Văn hóa kinh đô nghìn năm văn hiến đã tạo ra nếp sống hào hoa thanh lịch, trong đó có phần đóng góp của người thợ tài hoa, tinh tế xuất thân từ làng nghề may áo dài truyền thống Trạch Xá.

Tổng hợp

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *